Geçmişten bugüne borsalardaki çöküşü tetikleyen 5 kriz ve nedenleri
Borsalardaki düşüşler, tarihsel olarak her daim ekonomik krizlerin belirleyicisi oldu. Bazı düşüşler ülke bazlıyken bazıları ise küresel çapta etkili oldu. Peki, son 100 yıl içinde yaşanan en büyük krizler hangileridir? Bu, dünya tarihindeki en büyük hisse senedi düşüşü olarak bilinir. Borsa değeri 1929 yılında %89 oranında düştü ve Amerika Birleşik Devletleri Büyük Buhranı'na neden oldu. Bu çöküş sadece Amerika'da değil, tüm sanayileşmiş Batı ülkelerinin üzerinde de etkili oldu. Buhran, ABD'nin II. Dünya Savaşı'na girdiği zamana yani 1941'in sonuna kadar devam etti. 1990'ların ortalarında ve 2000 yılının başında, internet teknolojilerinde yatırım patlaması yaşandı. Fakat nakit akışının hesaba katılmaması ve internet şirketlerinin hisselerindeki hızlı yükseliş, 2000 yılında birçok teknoloji şirketinin hisselerinin %80 oranında düşmesine neden oldu. Dot-com krizini önlemek için faizler düşürüldü, parası olmayan insanlar düşük faizle ev almak için krediye yöneldi. Bazı söylenenlere göre Dot-com Balonu, ABD’nin 2008 yılında yaşadığı küresel finansal krizinin de temelini oluşturur. ABD'deki mortgage kredilerine dayalı finansal ürünlerin iflas etmesi sonucu 2008'de dünya ekonomisi, büyük bir krize girdi. Altın ve petrolün de içinde bulunduğu önemli madenler tarihinin en yüksek değerine ulaşırken ABD doları neredeyse bütün diğer para birimleri karşısında önemli ölçüde değer kaybetti. Bu kriz, dünya genelindeki borsalarda büyük düşüşlere neden oldu ve çok kısa sürede Avrupa'ya da yayıldı. Yurt dışında yaşanan ticaret savaşları, ülkedeki erken seçim gibi olayların negatif etkileri 2018'de Borsa İstanbul'da büyük bir düşüşe neden oldu. Ülkeler arası siyasi ilişkiler ve bölgesel risklerle ülke ekonomisi oldukça kırılgan bir hâle geldi. Brexit'in izlediği ticaretteki korumacı politikalar, cumhurbaşkanı seçimleri ve 27. dönem milletvekilliği seçimi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının izlediği spekülatif kur değişikleri nedeniyle ekonomi dengesizleşti. Dolar yükseldi ve BIST bu dönemde yaklaşık %21 oranında düştü. Bazı uzmanlar bu krizi 2018-23 Türkiye ekonomik krizi olarak adlandırıyor ve etkilerinin hala sürdüğünü belirtiyor. 2020 yılında meydana gelen COVID-19 pandemisi, küresel çapta ekonomik krize neden oldu. Dünya genelindeki borsalarda düşüşler yaşadı. Avusturya, ABD, Almanya, Kanada ve diğer Avrupa ülkelerinde borsa endeksleri %30’un üzerinde değer kaybetti. 2020'nin son altı aylık dönemi dikkate alındığındaysa BIST de pandemi nedeniyle %30 geriledi.