Gayrimenkul satışı yoluyla vatandaşlık veren Portekiz’de konut krizi derinleşti

Portekiz’de yabancı yatırımı cezbetmek için tasarlanan ‘yabancıya konut satışı teşviki’, aylık asgari ücretin 760 Euro olduğu ve çalışanların yüzde 50’sinin ayda 1000 Euro’dan az kazandığı ülkede kiralık ve satılık konut piyasasında zor günler yaşanmasına yol açtı. Ülkede kiralık konut piyasasının serbestleştirilmesi, 500 bin dolarlık konut satışı karşılığında ‘altın vizelerin’ verilmesi ve yabancılar için vergi tasarrufu sağlayan düzenlemeler nedeniyle ülkeye yabancı akını başladı. Öte yandan 2009 ve 2012 yılları arasında emlak piyasasının serbestleştirilmesi ve kuralsızlaştırılması için yapılan düzenlemeler devletin piyasaya müdahale etmesine de engel oldu. Bu düzenlemelerle kira kontrolleri ve ömür boyu kiracılık gibi uygulamalar rafa kaldırılmıştı. Ayrıca yabancıların uzaktan çalışmasına ve yalnızca yüzde 20’lik bir vergi ödemesine olanak tanıyan bir dijital göçebe vizesi ve turizm nedeniyle dairelerin kısa dönemli kiralamalara uygun hale getirilmesi de konut piyasasındaki krizin temel faktörlerinden biri oldu. Uzaktan çalışanların oluşturduğu küresel bir çevrimiçi topluluk olan Nomad List’e göre, şu anda yalnızca Lizbon’da bu şekilde çalışan 15 bin 200 kişi bulunuyor. 6 yıl önce BM’nin barınma özel raportörü, “dizginsiz turistikleşmenin” Portekiz’in en savunmasız insanlarının barınma hakkını baltalayacağı konusunda uyarmış ve barınma koşullarının bozulmasının yeni bir yoksullaşma dalgasını ortaya çıkarabileceğini belirtmişti. Deneyimli araştırmacı Rita Silva ise krizin yalnızca mevcut eşitsizlikleri artırmaya hizmet ettiğini söyledi. Buna göre Silva, “Doktorlar, yaşayacak bir yer bulamadıkları için çok ihtiyaç duyulan büyük şehirlere gelmiyorlar. Öğretmenlerde de durum aynı” ifadelerini kullandı. Geçen yılki erken genel seçimlerde beklenmedik bir mutlak çoğunluk kazanan Portekiz’in solcu hükümeti ise şimdiden konut krizini bir öncelik haline getirdiğini söyledi. Konut Bakanlığı Sözcüsü, “Geçtiğimiz 7 yılda, toplu konut politikasını yalnızca daha az kaynağa sahip sınıflar için garanti vermeyi amaçlayan toplu konut politikasını bir kenara bıraktık, bunun yerine toplu konut politikasına evrenselci bir yaklaşım getirdik” dedi. Hükümet ayrıca altın vize programını durdurmak için önlemler açıkladı ve 185 binden fazla insanı destekleyen yeni bir kira sübvansiyonu getirdi. Yakın zamanda açıklanan diğer girişimler arasında inşaat, yenileme ve dönüştürme yoluyla konut stokunun artırılması ve daha uygun kiralar sunan ev sahiplerine vergi muafiyeti sağlanması yer alıyor.