IBAN Nedir?

Bankaların ISO 13616-1.2007 standardına göre oluşturulan IBAN numaralarını algoritmaya göre otomatik olarak doğrulayabilmeleri nedeniyle para transferi işlemlerinin hızlı ve doğru bir şekilde yapılmasını sağlar. Özellikler uluslararası para transferleri çok daha hızlı olarak gerçekleştirilir.Standart formatta oluşturulmayan hesap numarasının doğruluğundan emin olunamaması, hesap numarasının hatalı yazılması nedeniyle transfer işleminin gecikmesi, gerçekleşmemesi veya yanlış hesaba transfer yapılması gibi hataları en aza indirdiği için bu hataların neden olduğu zaman kaybı ve ekstra maliyetlerin de en aza indirilmesini sağlar.

IBAN, International Bank Account Number (Uluslararası Banka Hesap Numarası) kelimelerinin baş harflerinden oluşan kısaltmadır. Otomatik veri işleme amacıyla tasarlanan IBAN numarası, yurt içi ve yurt dışında banka hesapları arasında yapılan para transferi ve ödeme işlemlerinin otomatik, huzlı, hatasız ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirilmesi amacıyla banka hesaplarının standart bir formata göre yazılmış halidir. IBAN numarası banka hesapları arasında para transferi işlemlerini kolaylaştırmak ve güvenli hale getirmek amacıyla her banka hesabı için ayrı ayrı ve ISO 13616-1:2007 standardına uygun olarak oluşturulur. IBAN numarası sayesinde transfer edilen paralar göndericinin banka hesabından alıcının banka hesabına hızlı ve hatasız olarak aktarılır. Her ülkede banka hesap numaraları farklı standartlara göre belirlendiği için hesap numarasının doğrulanmasında yaşanan güçlükler, transfer edilen paranın yanlış hesaplara gönderilmesi ve söz konusu hatalı işlemlerin düzeltilmesinden kaynaklanan zaman kaybı IBAN numarası kullanılarak yapılan işlemlerde en aza indirilir. ABD, Avustralya gibi farklı sistemler kullanılan bazı ülkeler haricinde IBAN numarası sistemi tüm dünyada kullanılmaktadır. 2014 yılından itibaren Euro bölgesi ülkelerinde IBAN numarası kullanımı zorunlu hale getirilmiştir. Banka hesap numarasının uluslararası kabul edilen bir standarda göre oluşturulan formata uygun olarak düzenlemiş hali olan IBAN numarası, yurt içinde yapılan havale ve EFT işlemlerinde ve yurt dışına yapılan para transferlerinde kullanılır. Tüm AB ülkeleri ile Norveç, İsviçre gibi AB dışındaki ülkelere yapılan para transferlerinde IBAN numarası kullanılması zorunludur. Aynı şekilde bu ülkelerden diğer ülkelere yapılan para transferlerinde de alıcı hesabın IBAN numarasının bildirilmesi gereklidir. Türkiye’de banka şubelerinden aynı gün içinde yapılan para transferlerinde alıcının IBAN numarası bilinmiyorsa IBAN numarası bilinmiyor seçeneğinin işaretlenmesi gereklidir. Ancak EFT işlem saatleri dışında yapılan işlemlerde alıcının IBAN numarasının bildirilmesi zorunludur. Banka şubesinden veya İnternet Bankacılığı ve mobil uygulama üzerinden yapılan para transferi işlemlerinde alıcı göndericiye IBAN numarasını bildirir. Transferi yapacak olan gönderici bankasına transfer emri verirken veya İnternet Bankacılığı ve mobil uygulama üzerinde para transferi yaparken sadece alıcının IBAN numarasını, adını ve transfer edilecek tutarı bildirmesi veya ilgili alana girmesi yeterlidir. Hesap numarasıyla yapılan yurt içi EFT veya havale işlemlerinde alıcının hesap numarası ve adına ek olarak alıcı hesabın bulunduğu banka şubesinin adı, kodu ve bulunduğu şehir bilgilerinin bildirilmesi gerekirken, IBAN numarası bu bilgileri içerdiği IBAN numarasıyla yapılan işlemlerde bu bilgilerin ayrıca belirtilmesi gerekmez. Gönderici banka IBAN numarasının geçerli olup olmadığını kontrol eder. IBAN numarasının geçersiz olması durumunda transfer işlemi gerçekleştirilmez. IBAN numarası maksimum 34 alfa numerik (sayısal ve alfabetik) karakterden oluşur. Her bir hesap için ayrı bir IBAN numarası oluşturulur. Türkiye’de IBAN numaraları 26 karakterden oluşur. IBAN numarasının ilk 2 karakteri alıcı hesabın bulunduğu bankanın hangi ülkede olduğunu belirten ülke kodunu temsil eden büyük harflerden oluşur. Türkiye’deki banka hesaplarının IBAN numaraları Türkiye’nin ülke kodu olan TR ile başlar. Ülke kodundan sonra gelen 2 karakter doğrulama işlemi için belirlenen kontrol kodunu temsil eder. Kontrol kodunu, 5 karakterden oluşan banka kodu, 1 karakterden oluşan rezerv alan ve 16 karakterden oluşan hesap numarası izler. Türkiye’de bankalar 2009 yılından itibaren tüm hesaplar için birer IBAN numarası oluşturmak ve oluşturdukları IBAN numaralarını hesap sahiplerine bildirmekle yükümlüdürler. Bankalar düzenledikleri banka hesap ekstrelerinde ve dekontlarda ve internet bankacılığı ve mobil bankacılık uygulamalarında hesapların IBAN numaralarını göstermek zorundadırlar. IBAN, Uluslararası Banka Hesap Numarasıdır ve en fazla 34 haneden oluşabilir. IBAN numaralarının uzunlukları maksimum 34 karakteri aşmamak üzere ülkeden ülkeye değişebilir. Örneğin Danimarka’da banka hesapları için oluşturulan IBAN numaraları 18 haneden oluşurken Türkiye’deki 26 hanelidir. Türkiye’de tüm bankalar, T.C. Merkez Bankası’nın IBAN numarasının bankalarca uygulanmasına ilişkin esas ve usulleri belirleyen ve 10 Ekim 2008 tarih ve 27020 sayılı resmi gazetede yayımlanan “Uluslararası Banka Hesap Numarası Hakkında Tebliği” uyarınca tüm mevcut hesaplar için birer IBAN numarası oluşturmuşlardır. Banka hesabı bulan müşteriler hesaplarının bulunduğu banka şubelerinden veya bankanın, telefon bankacılığı, internet bankacılığı veya mobil bankacılık uygulamasından hesaplarına ait IBAN numaralarını öğrenebilirler. Her banka hesabı için ayrı bir IBAN numarası tanımlandığı için her müşterinin de sahip olduğu hesap sayısı kadar IBAN numarası mevcuttur. Bankaların İnternet Bankacılığı sitesinden IBAN numaranızı sorgulayabilirsiniz. IBAN numarasını sorgulamak istediğiniz hesabın bulunduğu bankanın internet bankacılığı sitesine girerek IBAN numarasını sorguladığınız hesabın bulunduğu şubenin kodunu ve hesap numarasını girdiğinizde ilgili hesaba ait IBAN numarasını öğrenebilirsiniz. Bankaların Internet Bankacılığı sitelerinden ilgili bankada mevcut hesaplar için IBAN numarası doğrulama ve sorgulama işlemi yapılabilir. Para transferi yapmadan önce ilgili bankanın İnternet Bankacılığı sitesinde IBAN numarası girilerek doğrulanabilir. Ancak IBAN numarası doğrulama işleminde sadece girilen IBAN numarasının standart formata uygunluğunu kontrol edilir. Hesap sahibi ile hesap numarasının uygunluğu kontrol edilmez. İnternet Bankacılığı üzerinden IBAN numarası sorgulamak için IBAN numarası sorgulanan hesabın bulunduğu bankanın İnternet Bankacılığı sitesine girerek banka şubesinin kodu ve hesap numarası yazılır ve IBAN bilgisi ekranda görüntülenir. IBAN sadece banka hesaplarına verilen bir numaradır. Kredi kartlarına IBAN numarası verilmez. Mevcut hesaplara ait IBAN numaraları bankaların Internet Bankacılığı sitelerinden bulunan IBAN sorgulama veya IBAN hesaplama adımlarından ulaşılır. Hesaplamak veya sorgulamak istediğiniz IBAN numarasının bağlı olduğu hesabın bulunduğu bankanın İnternet Bankacılığı sitesinde şube kodu ve hesap numarası bilgilerini girdiğinizde söz konusu hesaba ait IBAN numarası ekranda görüntülenir. Ancak girilen bilgilerin doğruluğu kontrol edilmediği için sistem girilen bilgilerin geçerli bir hesap numarası olduğunu kabul ederek IBAN standart formatına uygun bir IBAN numarası oluşturur. Bankalar bu şekilde elde edilen hatalı IBAN numaraları ile ilgili olarak sorumluluk kabul etmezler. Otomatik veri işlemeye uygun standart bir formatta oluşturulan IBAN numarasının bankacılık işlemlerinde kullanılmasıdır. IBAN’ın uluslararası ISO 13616 standardına göre doğrulanması nedeniyle IBAN ile yapılan işlemler banka hesap numarasıyla yapılan işlemlere göre daha güvenlidir. ISO 13616 -standardı uluslararası banka hesap numarası (IBAN)’ın uluslararası veri alışverişi, finansal ortamlar ve diğer sektörlerde uluslararası veri işlemede kullanılan bileşenlerini tanımlar. İlgili Terimler ve Anlamları: Bankaların hesap açtıran müşterilerine özel olarak tanımladıkları, hesap numarasından farklı bir numaradır. Müşteri işlemlerinin banka içinde takibi için kullanılır. Bazı bankalar aynı şubede birden fazla hesabı olan müşterilerinin her hesabı için yeni bir hesap numarası oluşturmak yerine hesap numarasının son 4 hanesiyle müşterinin farklı hesaplarını numaralandırır. Bankaların müşterilerine verdikleri kredi kartları veya bankamatik kartlarına özel olarak tahsis edilen ve 16 haneden oluşan bir numaradır. Kart numarası kartın üzerinde yazılıdır. Banka, gerçek veya tüzel kişilerin yatırdıkları paraları almaya ve bu kaynakları üçüncü kişilere kredi vererek kullandırmaya kanunla yetkilendirilmiş finansal kuruluşlardır. Bankaların müşterilerine hesap açarken hesaba özel olarak tanımladıkları numaradır.